Behçet Necatigil “Divan” adlı şirinde, şairler ve güzelliklerden bahis açarak o hassas diliyle “güzelleyin” diye bir kelime kullanır. Güzelce demektir. Kelime, şairin klasik kültüre bakarken kendi durduğu yeri işaret eden bir anlam genişliğine sahiptir. Türkçenin imkânları ve Türk edebiyatının büyüklüğü düşünülünce durulan yeri güzellemek adına yola çıkan bütün çalışmalara “güzelleyin” denilmesi ne güzel olur. Bir tema, kavram etrafında birikimi meydana çıkaran, yeni işaret taşları döşeyen araştırmalar büyük Türk kültürüne ve coğrafyasına olan sevgimizi geliştirirler. Bu yoldaki uğraşlardan birisi olan “Dil ve Edebiyatta Sağlık” kitabı da benzer bir gelişmeye hizmet etmesi amacıyla gerçekleştirildi.
Dilin işlevleri arasındaki iletişim kodlamaları her şeyden önce tarihsel kabullerin ışığında aydınlanır. İnsana, nesneye, soyut âleme dönük bütün algılar zamanlar içerisinde kültürü kurar ve buradan aynı kodu kullanan bir üst dil işlevi ortaya çıkar. Bununla ilgili bir değerlendirme yapabilmenin yolu bir tema, problem üzerinde dil ve edebiyat ürünlerinin uğradığı anlam genişliğine bakmaktır. Dil ve edebiyat araştırmalarının “sağlık” başlığı altında ortaya koyacağı verimleri tartışmak maksadıyla 16-18 Mayıs 2025 tarihlerinde Buhara’da düzenlenen “Uluslararası Dil ve Edebiyatta Sağlık Sempozyumu”ndaki ilgili yazılar da bu amaca hizmet etmesi maksadıyla genişletilerek, gözden geçirilerek makale biçimine dönüştürülmüş ve bu yayında bir araya getirilmiştir.
Prof. Dr. Ertan ÖRGEN
Bir yandan kültürel kökleri görmek bir yandan sağlığın düşünce ve duyarlılık olarak hangi tecrübelerle sanat ve edebiyata aktarıldığını tespit etmek imkânını sunan bu çalışmalar, Türkçenin zenginliğini içerdiği kadar edebî ifadelerin arka planını görmeyi de sağlıyor. Bu kitapta Türkiye, Özbek, Tatar, Azerbaycan ve Türkmen Türkçesi arasındaki ilişkiyi sağlık metinleri üzerinden değerlendiren yazıların yanı sıra Türkçenin eski metinlerinden bugüne, ilk yardım terimlerinden Türk kültüründeki halk sağlığı uygulamalarına, ocaklara, sağlık Türkçesiyle ilgili değerlendirmelere ve Türk edebiyatında hekimlerin oynadığı rollere kadar kavramın çeşitli boyutları bilimsel çerçevede ortaya konulmaya çalışılmıştır.
